Συνέντευξη στον Δημήτρη Καλαντζή. *
*Η συνέντευξη παραχωρήθηκε σε καθεστώς creative commons 4.0 – είναι ελεύθερη για αναδημοσίευση χωρίς την απαίτηση πνευματικών δικαιωμάτων.
Είναι το Φριρ από την Ολλανδία και σε κερδίζει από την πρώτη γνωριμία. Ένα πλάσμα με ζεστή αγκαλιά, δυνατά γέλια, διάθεση να μάθει τα πάντα για την κατάσταση στην Ελλάδα και μία απίστευτη ενσυναίσθηση που κάνει όποιο άτομο συναντήσει να νιώθει ότι γνωρίζονται από παλαιά.
Το ρώτησα τι θα ήθελε να γνωρίζει το ελληνικό κοινό για εκείνο και είπε απλώς ότι είναι ένα άτομο που κάνει οικοσοσιαλιστικό ακτιβισμό, αρνείται το φύλο, έχει πολυετή εμπειρία στην εκπαίδευση και τα δικαιώματα των τρανς ατόμων και τώρα έχει επικεντρώσει τη δράση του στα δικαιώματα υγειονομικής περίθαλψης. Το Φριρ όμως είναι πολλά περισσότερα από αυτά. Είναι ένα ζωντανό, μαχητικό πρόσωπο γεμάτο αγάπη για κάθε άτομο που βρίσκεται σε μειονεκτική θέση.
Βρέθηκε στην Αθήνα καλεσμένο των «Proud Seniors Greece – Ομάδα Υποστήριξης ΛΟΑΤΚΙ+ Ατόμων Άνω των 50» και πρόκειται να μιλήσει στο Athens Pride 2023 εκ μέρους της Ομάδας, της οποίας είναι και Επίτιμο Μέλος.
Θα μιλήσει για την επίθεση που δέχονται τα ΛΟΑΤΚΙ+ και ιδιαίτερα τα τρανς Ανθρώπινα Δικαιώματα στις ημέρες μας, για το πώς μπορεί η Κοινότητα να χρησιμοποιήσει τα οικονομικά συμφέροντα αντί να την χρησιμοποιούν εκείνα, για την ανάγκη ενεργοποίησης των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων μέσα από Οργανώσεις και Συνδικάτα και για το πως η Αλληλεγγύη μπορεί να νικήσει την Εξουσία και το Χρήμα.
Το ρώτησα και τι θα γινόταν στο Άμστερνταμ εάν έξι ημέρες πριν από τη διεξαγωγή του Pride αποφασιζόταν να μεταφερθεί σε μία λιγότερο κεντρική πλατεία. Η απάντηση έχει μεγάλο ενδιαφέρον και ίσως θα πρέπει να μας προβληματίσει…
- Καλώς ήρθες στην Αθήνα! Έχεις πάρει ήδη μία γεύση της πόλης και των εκδηλώσεων για το επικείμενο pride. Μία σύγκριση σε σχέση με το Άμστερνταμ και τις άλλες πόλεις που έχεις βρεθεί;
Όλα τα Pride είναι διαφορετικά γιατί η κατάσταση είναι διαφορετική σε κάθε τόπο. Αυτό που αναγνωρίζω από τις περισσότερες άλλες – κυρίως δυτικές – πόλεις είναι η κυριαρχία ενός εμπορικά επηρεασμένου εορταστικού χαρακτήρα και η απουσία της συνείδησης ότι το Pride ξεκίνησε ως αντίσταση ενάντια στην κακή συμπεριφορά της αστυνομίας.
- Το φετινό pride γίνεται υπό τη βαριά σκιά των εξελίξεων σε ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο με ένα πογκρόμ αφαίρεσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων κυρίως από τρανς άτομα. Είχες προβλέψει αυτή την εξέλιξη; Που την αποδίδεις;
Για τα άτομα που υπερασπίζονται τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων ήταν σαφές ότι αυτή η διαδικασία βρισκόταν σε εξέλιξη. Ωστόσο, είμαστε κάπως έκπληκτ@ από την ταχύτητα των αλλαγών. Η κατάσταση στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις ΗΠΑ είναι πολύ διαφορετική. Στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι τα FARTs (Feminism Appropriating Radical Transpobes), πιο γνωστά ως TERFs, οι μεγαλύτερες λευκές cis γυναίκες που είναι θυμωμένε επειδή η ατζέντα τους δεν είναι πια «Η ΑΤΖΕΝΤΑ». Στις ΗΠΑ η επίθεση γίνεται από την κυριαρχία του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος σε πολλές πολιτείες με τη φασιστική ατζέντα των WASP (Λευκοί Αγγλοσάξονες Προτεστάντες) που εκτοξεύει ένα μπαράζ από εχθρικά νομοσχέδια για ανθρώπους και δικαιώματα. Κάποια τμήματα των εχθρικών νομοσχεδίων καταρρίπτονται από τα δικαστήρια, αλλά παρόλα αυτά προκαλείται μεγάλη βλάβη σε τρανς άτομα και γυναίκες. Οι μαύροι, οι αυτόχθονες και οι μη λευκοί υποφέρουν περισσότερο από άλλους. Ολόκληρο το σύστημα είναι ρατσιστικό και σεξιστικό μέσα από τις αποικιακές του ρίζες ούτως ή άλλως. Οι Ρεπουμπλικανικές πολιτείες χρηματοδοτούνται σε μεγάλο βαθμό από εξαιρετικά πλούσια λευκά εταιρικά στελέχη – μόλοχους. Και οι μεγάλες εκκλησίες είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας. Νομίζω ότι πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι το τρέχον (παλιό) σύστημα ιστορικά ευνόησε μόνο ορισμένες ομάδες. Λευκούς άνδρες. Τα υπόλοιπα που πήραμε μέσα από σκληρούς αγώνες. Πρέπει να παρατηρήσουμε ότι το κεφάλαιο είναι πολύ ισχυρό αυτή την εποχή. Η Αριστερά μένει αποδυναμωμένη.
- Πιστεύεις ότι η Ευρώπη θα ακολουθήσει τα βήματα των ΗΠΑ; Θα βρει έδαφος εδώ ο ακραίος συντηρητισμός και οι θεωρίες συνομωσίας περί «μαφίας της αλφάβητου»;
Ήδη γίνεται. Κοιτάξτε ανατολικά της Ελλάδας. Από την πτώση του «Σιδηρού Παραπετάσματος» και εν μέρει ήδη υπό τη σταλινική κατοχή, οι αντιδραστικές (τότε ως επί το πλείστον ορθόδοξες και ρωμαιοκαθολικές) εκκλησίες είναι εξαιρετικά ισχυρές ενάντια σε οποιαδήποτε προοδευτική εξέλιξη. Είτε στα εργασιακά δικαιώματα, είτε στα «ηθικά θέματα». Τα χρήματα του εξωτερικού έρχονται ξαφνικά και μαζικά και υπάρχει τόσο μεγάλο κεφάλαιο που υποστηρίζονται παντού κινήματα, που δημιουργούνται από περιθωριακούς παίκτες που γίνονται ισχυροί από τη χρηματοδότηση και επηρεάζουν ή παίζουν μαζί με τους χειρότερους πολιτικούς παράγοντες. Ωστόσο, μαθαίνουμε επίσης πολύ γρήγορα τι κάνουν και ποιος τους χρηματοδοτεί. Δεν είναι πάντα τόσο μπροστά, όσο πιστεύουν. Αυτό συνέβαινε από το 1990 ούτως ή άλλως στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Αν κοιτάξετε τους ανατολικούς γείτονες της Ελλάδας, κανένας από αυτούς δεν είναι προοδευτικός. Η Ιταλία είχε τώρα έναν καθαρό φασίστα «υπουργό υποσχέσεων» και τα αποτελέσματα για τη δημοκρατία κάθε είδους στην Ελλάδα δεν είναι και τόσο θετικά.
- Κάνοντας για λίγο τον δικηγόρο του διαβόλου, μήπως και η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα με όλη αυτή την ανάλυση (για κάποιους «υπερανάλυση»), τα «κουτάκια» που τοποθετείται κάθε ταυτότητα φύλου και κάθε σεξουαλικότητα, έχασε τον μέσο άνθρωπο; Μήπως ο πολύς κόσμος δεν μπορεί να παρακολουθήσει αυτή τη συζήτηση και γυρίζει στο παρελθόν;
Πρώτα από όλα ο διάβολος δεν χρειάζεται συνήγορο. Όλο αυτό το πρόβλημα της «υπερανάλυσης» και η ιδέα της απώλειας της «κοινής κατανόησης» βρίσκονται στα εγχειρίδια της λαϊκής δεξιάς. Επίσης τα εταιρικά μέσα μαζικής ενημέρωσης βρίσκονται στα χέρια εξαιρετικά πλούσιων λευκών ανδρών όπως ο Zuckerberg και ο Musk ή άλλων παρόμοιων τοπικών ομίλων που είναι υπεύθυνοι για να δημιουργούν παρερμηνείες. Είναι μια ξεκάθαρη ακροδεξιά επίθεση που βρίσκεται σε εξέλιξη. Οι άνθρωποι απογυμνώνονται από τα δικαιώματά τους και την κανονική τους ζωή για να διδαχθούν ότι μπορούν μόνο να ανταγωνιστούν μεταξύ τους. Δημιουργείται η πάλη «εμείς» εναντίον των «άλλων» ώστε να μη σκέφτεται κανένα την αλληλεγγύη.
- Το φετινό pride στην Αθήνα γίνεται μετά την επίθεση του πρώην πρωθυπουργού της «Νέας Δημοκρατίας» Αντώνη Σαμαρά, και δύο αρχηγών μικρών κομμάτων («Ελληνική Λύση» και «Νίκη») στα ανθρώπινα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Η κοινότητα στην Ελλάδα προς το παρόν δείχνει «μουδιασμένη». Περιμένει να δει πώς θα εξελιχθούν αυτές οι επιθέσεις. Ποια είναι η συμβουλή σου;
Φυσικά οι άνθρωποι είναι μουδιασμένοι μετά από αδιάκοπες επιθέσεις και κανείς από την κυρίαρχη πολιτική τάξη δεν ακούει. Τιμωρούνται οι κατεστημένοι, βλέπε Σύριζα (απειλήθηκαν πολύ αυστηρά από την Τρόικα, δείχνουν οι κασέτες του Βαρουφάκη). Νομίζω ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα είδος «μετα-επαναστατικής ήττας». Ωστόσο βρισκόμαστε σε έναν κόσμο τελείως διαφορετικό, όπου η καθιερωμένη συνδικαλιστική και αντιφασιστική οργάνωση εξακολουθεί να είναι απαραίτητη αλλά αρκετά ανεπαρκής. Τουλάχιστον βάλτε τον φεμινιστικό, τα queer, τον αντιρατσιστικό αγώνα μέσα σε αυτά τα κινήματα. Η υπερηφάνεια και το queerness έχουν ελάχιστη σχέση με το να γιορτάζουμε πόσο ελεύθερα είμαστε. Κανέν@ από εμάς δεν είναι πραγματικά ελεύθερ@ μέχρι να είναι όλ@ ελεύθερ@. Και το όλ@ περιλαμβάνει ρητά όσ@ δεν υπολογίζονται ως άτομα: πρόσφυγες, καφέ και μαύροι μετανάστες, εργαζόμεν@ στο σεξ…
- Ήδη είχαμε την αλλαγή της τοποθεσίας διεξαγωγής του Pride από την κεντρική πλατεία της Αθήνας όπου γινόταν από το 2017 (πλατεία Συντάγματος) σε μία δευτερεύουσα πλατεία (Κοτζιά), λόγω των αναγκών λειτουργίας του προεκλογικού περιπτέρου του κυβερνώντος κόμματος. Δεν υπήρξαν έντονες αντιδράσεις. Τι θα γινόταν στο Άμστερνταμ από μία τέτοια απόφαση;
Ω, η κύρια οργάνωση του Pride θα ασκούσε πιέσεις για αλλαγή μέσω του δημοτικού συμβουλίου. Και τα αυτόνομα queers θα έλεγαν «Άντε γαμήσου, η πλατεία είναι δική μας!». Και σίγουρα θα γινόταν συλλαλητήριο. Αυτό δεν θα περνούσε απαρατήρητο, καθώς το Άμστερνταμ έκανε σήμα κατατεθέν ότι είναι μια πόλη φιλική προς τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Το 1998 είχαμε τους Παγκόσμιους Αγώνες Gay και για το 2026, οι mainstream gay κέρδισαν το World Pride for Amsterdam.
- Παγκοσμίως υπάρχει έντονη κριτική για την εμπορευματο-ποίηση του Pride που κάθε χρόνο γίνεται όλο και περισσότερο… πάρτι παρά αγώνας διεκδίκησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Γιατί πιστεύεις ότι μάς αγαπούν ιδρύματα και μεγάλες επιχειρήσεις, ξοδεύοντας εκατομμύρια ευρώ για γιορτές, ενώ απουσιάζουν όταν πρόκειται για έργα υποδομής για τα πιο ευάλωτα άτομα της κοινότητας;
Μας αγαπούν όσο είμαστε μέρος της αλυσίδας της κατανάλωσης. Μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε αυτό προς όφελός μας σε μέρη όπου τα εμπορικά συμφέροντα μπορούν να λειτουργήσουν ως μοχλός. Αν το θέλουμε αυτό, είναι μια διαφορετική ερώτηση. Μπορούμε πάντως να κάνουμε απλές και «ενοχλητικές» ενέργειες: σε πολλές στάσεις λεωφορείων απεικονίζονται σημαίες ουράνιου τόξου με τα ονόματα και τα λογότυπα μεγάλων χορηγών σε λευκό πάνω σε κόκκινο ή οποιοδήποτε χρώμα σημαίας. Μπορούμε να βάλουμε έγχρωμη ταινία πάνω στο λογότυπο…
- Από μία άλλη οπτική, πολλά υποστηρίζουν ότι μία διαφήμιση για σαμπουάν με ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα ή ένα λεσβιακό love story σε κάποιο δημοφιλές σίριαλ της τηλεόρασης φέρνουν πιο θετικά αποτελεσματικά ορατότητας και αποδοχής από 100 πορείες και διαδηλώσεις. Η θέση σου;
Θα μπορούσε. Σε αυτή την εποχή και την ηλικία θα μπορούσε να λειτουργήσει. Ομοίως, όταν βγαίνουν ηθοποιοί και άλλοι καλλιτέχνες και μιλούν ανοιχτά. Επίσης μπορεί να βοηθήσει. Αν και πρόσφατα είδαμε την τυφλή λευκή οργή (π.χ. η καμπάνια Bud Light με την όψη της Dylan Mulvaney, μιας διάσημης νεαρής τρανς ηθοποιού στις ΗΠΑ) και αυτή η οργή υποστηρίζεται επίσης από τα χοντρά πορτοφόλια. Η αξία της αλληλεγγύης όμως είναι πολύ πιο μεγάλη, καθώς αυτή μας ενισχύει ως ανθρώπους που αγωνιζόμαστε για τα δικαιώματά μας. Όπως και με τα ορυκτά καύσιμα, είναι πιο σημαντικό να σταματήσουμε να χρηματοδοτούμε λάθος πράγματα. Να νομοθετηθούν αυστηροί κανόνες στο κεφάλαιο και την εκκλησιαστική εμπλοκή στη δημόσια ζωή. Και για τις τιμολογιακές πολιτικές, επειδή ο τεχνητός πληθωρισμός είναι στα ύψη και οι φτωχοί (συχνά και LGBTQI) δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να ζουν πια. Επομένως, το να επηρεάζεις τις τιμές (προς τα κάτω) είναι επίσης θετική πολιτική LGBTQI+.
- Τί γίνονται τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα όταν μεγαλώνουν ηλικιακά; Στην Ελλάδα απουσιάζουν από τα σποτ του Pride, από τις φιλικές προς την κοινότητα διαφημίσεις, από πολλές Οργανώσεις της κοινότητας… Σαν να εξαφανίζονται όταν περνάνε τα 50. Σαν να τα σπρώχνει η ίδια η κοινότητα να μπουν στην ντουλάπα, ακόμα κι αν έζησαν όλη τους τη ζωή ανοιχτά. Παρατηρείται και αλλού στην Ευρώπη; Το έχεις νιώσει προσωπικά;
Από όσο γνωρίζω η κατάσταση είναι διαφορετική ανάλογα με το πού βρίσκεστε. Γνωρίζω τα παράπονα ενός μεγαλύτερου σε ηλικία ατόμου από τη Σουηδία, της Maria Sundin. Πάντα έλεγε αυτή την ιστορία. Δεν είναι άμεσα η εμπειρία μου, κάνω παρέα σε διάφορα μέρη με πολλά νέα και πολλά μεγαλύτερης ηλικίας άτομα. Είναι φυσικά ένα ζήτημα να συμπεριληφθούν τα τρανς άτομα μεγαλύτερης ηλικίας στην πολιτική για τους ηλικιωμένους σε όλα τα επίπεδα.
- Αν σου ζητούσα να διαλέξεις μεταξύ εξουσίας, χρημάτων και αλληλεγγύης, τι θα διάλεγες και γιατί;
Το χρήμα και η εξουσία θα μας καταστρέψουν στο τέλος. Η αλληλεγγύη μας κρατά δυνατούς και συνδεδεμένους. Αρκεί να στεκόμαστε ο ένας με τον άλλον πάνω από τα όρια του είδους μας. Είναι σημαντικό τα άτομα LGBTQIA να είναι ενεργά για την υποστήριξη των προσφύγων. Καθώς μόνο οι πλούσιοι άνθρωποι κερδίζουν μερικές φορές κάτι από την υποστήριξη της δεξιάς πολιτικής. Εν ολίγοις, μόλις βγούμε από τη μόδα, θα πέφτουμε σαν νεκρά πουλιά. Παρατημένα στο κρύο. Χρειαζόμαστε το ένα το άλλο, με τα συνδικάτα, με τις γυναίκες για να πολεμήσουμε αυτό το πατριαρχικό ρατσιστικό σεξιστικό σύστημα.
- Τι θα συμβούλευες τον εαυτό σου όταν ήταν 20 ετών; Τι να μην κάνεις από όσα έκανες και τι να κάνεις από αυτά που δεν έκανες;
Μη φοβάσαι τόσο, δεν χρειάζεται να διστάζεις τόσο πολύ, εμπιστεύσου τα συναισθήματά σου. Μείνε ριζοσπαστικό, μείνε κριτικό. Είσαι αξιαγάπητο, είσαι αγαπημένο.
- Θα ήθελες να στείλεις δύο μηνύματα, ένα προς την ελληνική κοινωνία γενικά και ένα ειδικά στην ελληνική ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα;
Η Δεξιά μπορεί να πάει να γαμηθεί μόνη της. Δεν θα την ακούμε άλλο. Θα χτίσουμε τη δική μας κοινωνία. Προς την queer κοινότητα: ενθουσιασμό, παιδιά! Πρέπει να αρχίσουμε να χτίζουμε αυτόν τον νέο κόσμο όπου θα στεκόμαστε το ένα δίπλα στο άλλο και θα αγαπάμε το ένα το άλλο, χωρίς να εκμεταλλευόμαστε το ένα το άλλο.
Το Φριρ ζήτησε να επισκεφτεί τον χώρο που δολοφονήθηκε ο Ζακ Κωστόπουλος και να αφήσει δύο λουλούδια.